Ամորֆա թփային (լատ.՝ Amórpha fruticósa), բակլազգիների ընտանիքի թիթեռածաղկավորների ենթաընտանիքի բույս։ Տերևաթափ բույս է՝ մինչև 6 մ բարձրությամբ, դեպի վեր ուղղված բազմաթիվ ճիպոտանման ճյուղերով։ Դրանք սկզբում ծածկված են լինում աղվամազով, որից ազատվում են հետագայում։ Ճյուղերը մոխրադարչնագույն են։ Ջերմասեր ու լուսասեր բույս է։ Կարող է հարմարվել ցանկացած հողի մեջ։ Բավականին չորադիմացկուն է։ Օգտագործվում է լեք լանջերի անտառապատման համար։ Աճում է այնպիսի պայմաններում, որում այլ բույսեր կարող են ոչնչանալ։

Բույսի պտուղները պարունակում են ամորֆին գլյուկոզ (ռուս.՝ гликозид ), վատ է լուծվում սառը ջրում։ Ամորֆինն ունի հանգստացնող հատկություն։

Տարածում[խմբագրել]

 

Ցողուն

Բնական պայմաններում աճում է Հյուսիսային Ամերիկայում՝ Հյուսիսային Կարոլինա, Ինդիանա, Այովա, Միսսուրի, Կանզաս, Նեբրասկա։

Թփային ամորֆա բույսն աճում է Կանադայի արևմտյան մասը։ Ընդհանուր առմամբ ընդգրկում է ողջ ԱՄՆ-ի տարածքը, Մեքսիկայի հյուսիսային շրջանները։ Ժամանակի ընթացքում ադապտացվել է Եվրոպայի և Ասիայի կլիմային և պայմաններին^[1]։

Հայաստան ներմուծվել է 20-րդ դարի 30-ական թվականներին։ Լայնորեն տարածում է գտել Հայաստանի ցածրադիր վայրերում, տաք գոտու արհեստական անտառներում։

Կենսաբանական նկարագիր[խմբագրել]

Միջինում 1-2 մ բարձրությամբ թուփ է։ Տերևները բարդ փետրաձև են, մինչև 30 սմ երկարությամբ։ Կազմված են 11-25 տերևիկներից, որոնք նեղ կամ լայն էլիպսաձև են։ Տերևներն ունեն 1,5-4 սմ երկարություն և 0,6-1,8 սմ լայնություն։ Վերին հատվածում վառ կանաչ են, իսկ ներքևի մասում՝ բաց կանաչավուն։ Կեղևը մուգ մոխրագույն է կամ դարչնագույն։ Կոթունները կարճ են։ Ծաղիկները ծիրանակապտավուն են։ Ծաղիկները հավաքված են 7-15 սմ երկարությամբ հուրաններում։ Բույսի ունդերն ունեն 0,8-0,9 սմ երկարություն, որոնցից յուրաքանչյուրում գտնվում է մեկական սերմ։ Արմատային առատ մացառներ է տալիս։

Բույսը ծաղկում է մայիսից հունիս ամիսների ընթացքում։ Ծաղկումը տևում է 25 օր։ Պտուղները հասունանում են սեպտեմբեր ամսին։

Դասակարգում[խմբագրել]

Հոմանիշներ[խմբագրել]

• Amorpha angustifolia F.E.Boynton
• Amorpha arizonica Rydb.
• Amorpha bushii Rydb.
• Amorpha croceolanata Watson
• Amorpha curtissii Rydb.
• Amorpha dewinkeleri Small
• Amorpha emarginata Sweet
• Amorpha emarginata Eastw
• Amorpha fragrans Sweet
• Amorpha humilis Tausch
• Amorpha occidentalis Abrams
• Amorpha pendula Carriere
• Amorpha tennesseensis Kunze
• Amorpha virgata Small

Պատկերասրահ[խմբագրել]

• 

  Տերևներ

•  
• 

  Ծաղիկը տերևներով

•  
• 

  Ծաղիկը