Ամուրյան նրբաձկնիկ (լատ.՝ Pseudorasbora parva), ծածանաձկների ընտանիքի ձուկ։

Կենսաբանական տարածումը[խմբագրել]

Հայաստանի Հանրապետությունից ջրամբարներ է ներթափանցել սպիտակ ամուրի մատղաշների ներմուծման հետ։ Հանդիպում է Արարատյան դաշտի բոլոր գետերում և արհեստական ջրամբարներում, Արաքս, Ախուրյան, Քասաղգետերում։

Մարմնի կառուցվածքը[խմբագրել]

Մանր ձուկ է։ Մարմինն իլիկաձև է, երկարությունը՝ 4-6 (երբեմն՝ մինչև 10) սմ, զանգվածը՝ մինչև 15 գ, երբեմն՝ ավելի։ Թեփուկները միջին չափի են, կողագծում՝ 33-37 հատ (երբեմն՝ ավելի)։ Մեջքային լողակում կա 10 ճառագայթ, հետնալողակում՝ 8։ Ալանային ատամները միաշարք են։ Բերանը գտնվում է դնչի ծայրին։ Պոչային լողակը համեմատաբար խոր կտրվածքով է։ Մեջքը մուգ մոխրագույն է կամ կանաչամոխրագույն, փորիկը՝ սպիտակ, կողքերը՝ դեղնաարծաթափայլ։ Կողքերի թեփուկներից յուրաքանչյուրը եզրագծված է կիսալուսնաձև մուգ պտերով։ Վերին ծնոտից մինչև պոչային լողակը ուղիղ գծով ձգվում է նեղ, սև շերտ, որն ավելի լավ է արտահայտված երիտասարդ ձկների մոտ և անհետանում է արուների հասունանալուն զուգընթաց։ Մեջքային և պոչային լողակները բաց մոխրագույն են, կրծքային, փորային լողակները և հետնալողակը՝ անգույն։

Բազմացումը[խմբագրել]

Սեռահասուն է դառնում կյանքի առաջին տարում։ Էգերն արուներից ավելի շուտ են հասունանում և սովորաբար ավելի փոքր են (երկարությունը' 2,5-3 սմ)։ Սեռահասունի երկձևությունն առավել արտահայտվում է բազմացման շրջանում, երբ արուները ձեռք են բերում մուգ կապույտից սև գունավորում՝ թանաքագույն նրբերանգով, իսկ դնչի և աչքերի շրջանում առաջանում են սպիտակավուն եղջերանման մաշկային փոքր ելուստներ։ Բազմացումն սկսվում է ապրիլից և շարունակվում մինչև հուլիս։ Բեղունությունը կարող է հասնել մի քանի տասնյակից մինչև 1,5 հազար ձկնկիթի, որը դեղնավուն է։ Այն դնում է ստորջրյա բույսերի կամ լողացող այլ առարկաների վրա։ Մանրաձկները կյանքի առաջին շրջանում բնակվում են առափնյա մասերում՝ առաջացնելով մեծաքանակ խմբեր, նաև՝ այլ տեսակների մանրաձկների հետ։ Կազմում է նաև մեծ վտառներ՝ հաճախ՝ այլ մանր ձկնատեսակների մատղաշների հետ։ Բնակվում է գետերի, փոքր լճակների և ջրամբարների առափնյա մասերում։ Մանրաձկներն ու երիտասարդ առանձնյակները բնակվում են նաև կիսաճահճացած ջրամբարներում։ Սնվում է տարբեր անողնաշարավորներով՝ ջրալվերով, փափկամորթներով, ջուրն ընկած միջատներով, նրանց թրթուրներով և այլն, ձկների ձկնկիթով և թրթուրներով։ Սննդային ակտիվությունը նկատվում է ցերեկային բոլոր ժամերին։ Արդյունաբերական նշանակություն չունի։ Կարող է վնաս հասցնել արժեքավոր ձկնատեսակներին՝ սնվելով նրանց ձկնկիթով ու թրթուրներով, կամ լինել այլ ձկնատեսակների մատղաշների կերային մրցակից։ Միաժամանակ կարող է կենսաբանական պայքարի միջոց հանդիսանալ մալարիայիմոծակի թրթուրների վերացման գործում։